Pierwszym kapłanem, o którym mówi Biblia, był Melchizedek. „A był on kapłanem Boga Najwyższego”. Rdz 14,18 BT. Pojawia się w tajemniczych okolicznościach, ponieważ nie był jeszcze ustanowiony urząd kapłański. „Ten to Melchizedek, król Szalemu, kapłan Boga Najwyższego, wyszedł na spotkanie Abrahama, wracającego po rozgromieniu królów, i udzielił mu błogosławieństwa… Imię jego najpierw oznacza króla sprawiedliwości, a następnie... Króla Pokoju. Bez ojca, bez matki, bez rodowodu, nie ma ani początku dni, ani też końca życia”. Hbr 7,1-3 BT.
Pierwsze wzmianki o składaniu Bogu ofiar ze zwierząt, a więc o pełnieniu niektórych czynności kapłańskich znajdujemy w Księdze Rodzaju: „Gdy po niejakim czasie Kain składał dla Pana w ofierze płody roli, zaś Abel składał również pierwociny ze swej trzody i z ich tłuszczu...”. Rdz 4,3-4 BT, czy: „Noe zbudował ołtarz dla Pana i wziąwszy ze wszystkich zwierząt czystych i z ptaków czystych złożył je w ofierze całopalnej na tym ołtarzu”. Rdz 8,20 BT.
Jednak urząd kapłański ustanowiony był wiele wieków później, po wyjściu Izraelitów z niewoli egipskiej – w czasie wędrówki po pustyni i zawarciu Przymierza z Bogiem. Bóg określił wtedy szczegółowo zasady służby kapłańskiej i kultu religijnego. „Budowę zaś przybytku i wykonanie wszelkich jego sprzętów przeprowadzicie dokładnie według tego, co ci ukażę”. Wj 25,9 BT.
Do służby kapłańskiej powołał Bóg jedno z plemion izraelskich, Lewitów. Biblia mówi: „...oddzielisz Lewitów spośród synów izraelskich, i Lewici będą należeć do mnie. Potem Lewici wejdą, aby pełnić służbę w Namiocie Zgromadzenia”. Wj 28,14-15 BT. Tylko kapłani mogli nosić Arkę przymierza: „I spisał Mojżesz ten zakon, i dał go kapłanom, synom Lewiego, którzy noszą Skrzynię Przymierza Pańskiego, i starszym izraelskim”. Pwt 31,9 BT.
„Wodzem przywódców Lewitów będzie Eleazar, syn Aarona, kapłana; on będzie miał nadzór nad pełniącymi służbę w świątyni”. Lb 3,32 BT. „Potem przystąpią kapłani, synowie Lewiego, gdyż ich wybrał Pan, Bóg twój, aby mu służyli i aby błogosławili w imieniu Pana, i aby według ich orzeczenia rozstrzygano każdy spór i każdą sprawę o uszkodzenie”. Pwt 21,5 BT.
„Pan powiedział do Aarona: Kiedy będziecie wchodzić do Namiotu Spotkania, ty i synowie twoi, nie będziecie pić wina ani sycery, abyście nie pomarli! To jest ustawa wieczysta dla wszystkich waszych pokoleń, abyście rozróżniali między tym, co święte, a tym, co świeckie, między tym, co nieczyste, a tym, co czyste, abyście nauczali Izraelitów wszystkich ustaw, które Pan ogłosił wam przez Mojżesza”. Kpł 10,8-11 BT.
Jak czytamy w Starym Testamencie, kapłani byli powołani do służby dla Boga według szczegółowych wytycznych i musieli wykonywać wszystko zgodnie z Prawem Mojżeszowym, ponieważ ich służba odzwierciedlała Boży plan zbawienia. Biblia mówi: „To zaś jest obrazem czasu teraźniejszego, a składa się w nim dary i ofiary, nie mogące jednak udoskonalić w sumieniu tego, który spełnia służbę Bożą. Są to tylko przepisy tyczące się ciała, nałożone do czasu naprawy, a /polegają/ jedynie na pokarmach, napojach i różnych obmyciach”. Hbr 9,9-10 BT.
Tak samo ziemska świątynia i przedmioty świątynne wskazywały na rzeczywistą świątynię w niebie i na arcykapłańską służbę Chrystusa. Biblia mówi: „Sedno zaś wywodów stanowi prawda: takiego mamy arcykapłana, który zasiadł po prawicy tronu Majestatu w niebiosach, jako sługa świątyni i prawdziwego przybytku zbudowanego przez Pana, a nie przez człowieka”. Hbr 8,1-2 BT.
Służba Lewitów trwała dopóty, dopóki istniała świątynia w Jerozolimie. Z chwilą jej zburzenia w I w. n.e. kapłani zmuszeni byli zawiesić swoją posługę. A ponieważ nie uznali Mesjasza i tego, że teraz On jest świątynią zarówno dla Żydów, jak i pogan, bezskutecznie dążą do jej odbudowy. Biblia mówi: „Jezus dał im taką odpowiedź: Zburzcie tę świątynię, a Ja w trzech dniach wzniosę ją na nowo. Powiedzieli do Niego Żydzi: Czterdzieści sześć lat budowano tę świątynię, a Ty ją wzniesiesz w przeciągu trzech dni? On zaś mówił o świątyni swego ciała. Gdy więc zmartwychwstał, przypomnieli sobie uczniowie Jego, że to powiedział, i uwierzyli Pismu i słowu, które wyrzekł Jezus”. J 2,19-22 BT.
Śmierć i zmartwychwstanie Jezusa zapoczątkowała nowy wymiar kapłaństwa według wzoru Melchizedeka. Biblia mówi: „Ten to Melchizedek, król Szalemu, kapłan Boga Najwyższego... upodobniony... do Syna Bożego, pozostaje kapłanem na zawsze”. Hbr 7,1.3 BT. „Takiego... potrzeba nam było arcykapłana: świętego, niewinnego, nieskalanego, oddzielonego od grzeszników, wywyższonego ponad niebiosa, takiego, który nie jest obowiązany, jak inni arcykapłani, do składania codziennej ofiary najpierw za swoje grzechy, a potem za grzechy ludu. To bowiem uczynił raz na zawsze, ofiarując samego siebie”. Hbr 7,26-27 BT.
Przepisy Prawa powołujące Lewitów na kapłanów straciły ważność, gdy symbole zawarte w służbie świątynnej, stały się rzeczywistością. Biblia mówi: „Ze zmianą... kapłaństwa musi też nastąpić zmiana Prawa. Ten zaś, o którym się to mówi, należał do innego pokolenia, z którego nikt nie służył ołtarzowi. Wiadomo przecież, że nasz Pan wyszedł z pokolenia Judy, a Mojżesz nic nie wspomniał o kapłanach z tego pokolenia. Jest to jeszcze bardziej oczywiste i wskutek tego, że na podobieństwo Melchizedeka występuje inny kapłan, który stał się takim nie według przepisu prawa cielesnego, ale według siły niezniszczalnego życia”. Hbr 7,12-16 BT.
Te zmiany spowodowały szereg innych zmian, jak ustanowienie nowej organizacji kościoła, w której zamiast Lewitów powołano biskupów, prezbiterów, diakonów i nauczycieli. Biblia mówi: „Biskup więc powinien być nienaganny, mąż jednej żony, trzeźwy, rozsądny, przyzwoity, gościnny, sposobny do nauczania, nieprzebierający miary w piciu wina, nieskłonny do bicia, ale opanowany, niekłótliwy, niechciwy na grosz, dobrze rządzący własnym domem, trzymający dzieci w uległości, z całą godnością. Jeśli ktoś bowiem nie umie stanąć na czele własnego domu, jakżeż będzie się troszczył o Kościół Boży? Powinien też mieć dobre świadectwo ze strony tych, którzy są z zewnątrz, żeby się nie naraził na wzgardę i sidła diabelskie. Diakonami tak samo winni być ludzie godni, w mowie nieobłudni, nienadużywający wina, niechciwi brudnego zysku, [lecz] utrzymujący tajemnicę wiary w czystym sumieniu. I oni niech będą najpierw poddawani próbie, i dopiero wtedy niech spełniają posługę, jeśli są bez zarzutu”. 1 Tm 3,2-10 BT. „Prezbiterzy, którzy dobrze przewodniczą, niech będą uważani za godnych podwójnej czci, najbardziej ci, którzy trudzą się głoszeniem słowa i nauczaniem”. 1 Tm 5,17 BT.
Dzisiejsi duchowni nie są już kapłanami, ponieważ nie sprawują służby określonej Prawem Mojżesza. Stół, na którym odbywają się czynności liturgiczne, nie może też być nazywany ołtarzem, bo doskonała ofiara Jezusa zastąpiła wszystkie inne ofiary. Jakże aktualne są słowa napisane ok. 2 tysiące lat temu: „Wprawdzie każdy kapłan staje codziennie do wykonywania swej służby, wiele razy te same składając ofiary, które żadną miarą nie mogą zgładzić grzechów”. Hbr 10,11 BT, „Ten (Jezus) przeciwnie, złożywszy raz na zawsze jedną ofiarę za grzechy, zasiadł po prawicy Boga”. Hbr 10,12 BT. Uczniowie Jezusa zrozumieli, że On jest Barankiem Bożym i nie potrzeba już więcej składać ofiar ze zwierząt.
Zamiast tego Bóg oczekuje teraz ofiar duchowych i duchowej służby od wszystkich zawierających z Nim Nowe Przymierze w oparciu o ofiarę Jezusa. Biblia mówi: „...wy również, niby żywe kamienie, jesteście budowani jako duchowa świątynia, by stanowić święte kapłaństwo, dla składania duchowych ofiar, przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystusa”. 1 P 2,5 BT.
O Nowym Przymierzu Biblia mówi: „Teraz zaś otrzymał (Jezus) w udziale o tyle wznioślejszą służbę, o ile stał się pośrednikiem lepszego przymierza, które oparte zostało na lepszych obietnicach". Hbr 8,6 BT. „Takie jest przymierze, które zawrę z nimi w owych dniach, mówi Pan: dając prawa moje w ich serca, także w umyśle ich wypiszę je. A grzechów ich oraz ich nieprawości więcej już wspominać nie będę. Gdzie zaś jest ich odpuszczenie, tam już więcej nie zachodzi potrzeba ofiary za grzechy”. Hbr 10,16-18 BT.
Podsumowanie. Świątynia i starotestamentowa służba kapłańska były symbolem prawdziwej świątyni w niebie i pojednawczej służby Chrystusa. Biblia mówi: „Usługują oni obrazowi i cieniowi rzeczywistości niebieskich”. Hbr 8,5 BT. „Każdy bowiem arcykapłan ustanawiany jest do składania darów i ofiar...”. Hbr 8,3 BT. A „Chrystus... wszedł nie do świątyni, zbudowanej rękami ludzkimi, będącej odbiciem prawdziwej /świątyni/, ale do samego nieba, aby teraz wstawiać się za nami przed obliczem Boga, nie po to, aby się często miał ofiarować jak arcykapłan, który co roku wchodzi do świątyni z krwią cudzą. Inaczej musiałby cierpieć wiele razy od stworzenia świata. A tymczasem raz jeden ukazał się teraz na końcu wieków na zgładzenie grzechów przez ofiarę z samego siebie”. Hbr 9,24-28 BT. Dlatego tylko On jest naszym kapłanem i na zawsze sprawuje pojednawczą służbę przed Bogiem. „Ten właśnie, ponieważ trwa na wieki, ma kapłaństwo nieprzemijające. Przeto i zbawiać na wieki może całkowicie tych, którzy przez Niego zbliżają się do Boga, bo zawsze żyje, aby się wstawiać za nimi”. Hbr 7,24-25 BT. Jest też jedynym łącznikiem z Bogiem. Biblia mówi: „Albowiem jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek, Chrystus Jezus”. 1 Tm 2,5 BT.
Ze zmianą kapłaństwa nastąpiła też zmiana Prawa dotycząca zamiany kapłaństwa lewickiego na kapłaństwo powszechne, gdyż „wy (wszyscy wierzący) jesteście rodem wybranym, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem nabytym, abyście rozgłaszali cnoty tego, który was powołał z ciemności do swej cudownej światłości”. 1 P 2,9 UBG. Bóg jednak powołuje pracowników do czuwania nad jego ludem. Biblia mówi: „Starszych więc, którzy są wśród was, proszę, ja również starszy... paście stado Boże, które jest przy was, strzegąc go nie pod przymusem, ale z własnej woli, jak Bóg chce; nie ze względu na niegodziwe zyski, ale z oddaniem; i nie jak ci, którzy ciemiężą gminy, ale jako żywe przykłady dla stada”. 1 P 5,1-3 BT.