Chrześcijańskie zarządzanie dotyczy dóbr powierzonych człowiekowi przez Boga. Dobra obejmują czas i pieniądze, zdrowie i pracę, talenty i sprawy duchowe. Chrześcijańskie gospodarzenie uczy prawdziwej ekonomiki i łączy się z Bożym błogosławieństwem.
W świetle Pisma Świętego stosunek człowieka do otaczającej go rzeczywistości duchowej i materialnej, jak i do siebie samego, to stosunek poddaństwa i zależności, gdyż „każde dobro, jakie otrzymujemy, i wszelki dar doskonały zstępują z góry, od Ojca świateł, u którego nie ma przemiany ani cienia zmienności”. Jk 1,17 BT, a Pan „dokonuje wszystkiego zgodnie z zamysłem swej woli”. Ef 1,11 BT, i dlatego Jego wola jest dla nas nakazem, ponieważ „Twoimi są niebiosa, Twoją jest również ziemia; Ty ustanowiłeś świat i to, co go wypełnia”. Ps 89,12 NBG.
Ludzie są jedynie szafarzami, czyli zarządcami, gospodarzami Bożych dóbr. Gdy Adam i Ewa zostali stworzeni, Pan Bóg powiedział, by „...panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi”. Rdz 1,28 BT. „Obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich; złożyłeś wszystko pod jego stopy: owce i bydło wszelakie, a nadto i polne stada, ptactwo powietrzne oraz ryby morskie, wszystko, co szlaki mórz przemierza”. Ps 8,7-9 BT. O zarządzających Biblia mówi: „A od szafarzy tego się właśnie wymaga, żeby każdy okazał się wierny”. 1 Kor 4,2 BW.
Ze względu na obszerność tematu, w niniejszym opracowaniu skupimy się na zarządzaniu finansami. Przy biblijnym nastawieniu do bogactwa, nie sprawdzą się słowa: „Albowiem korzeniem wszelkiego zła jest chciwość pieniędzy”. 1 Tm 6,10 BT. Miłość pieniędzy doprowadza do tego, że „niektórzy, ulegając jej, zboczyli z drogi wiary i uwikłali się sami w przeróżne cierpienia”. 1 Tm 6,10 BW. Jakie cierpienia?
- Niepowodzenie i kara. Biblia mówi: „Człowiek o złym oku jest chciwy bogactwa, a nie wie, że bieda przyjdzie na niego”. Prz 28,22 BT, „Kto się chce szybko wzbogacić, nie ujdzie kary”. Prz 28,20 BT. „A teraz wy, bogacze, zapłaczcie wśród narzekań na utrapienia, jakie was czekają. Bogactwo wasze zbutwiało, szaty wasze stały się żerem dla moli, złoto wasze i srebro zardzewiało, a rdza ich będzie świadectwem przeciw wam i toczyć będzie ciała wasze niby ogień. Zebraliście w dniach ostatecznych skarby. Oto woła zapłata robotników, żniwiarzy pól waszych, którą zatrzymaliście, a krzyk ich doszedł do uszu Pana Zastępów. Żyliście beztrosko na ziemi i wśród dostatków tuczyliście serca wasze w dniu rzezi”. Jk 5,1-5 BT.
- Niepokój. Biblia mówi: „Czy nie zjawią się nagle twoi wierzyciele i nie obudzą się twoi gnębiciele? Wtedy padniesz ofiarą ich grabieży”. Ha 2,7 BW. „Bogacz mimo swej sytości nie ma spokojnego snu. Widziałem bolesny wypadek pod słońcem: Bogactwo zachowane dla jego właściciela na jego nieszczęście; Gdy bowiem to bogactwo przez zły traf przepada, wtedy synowi, którego spłodził, nic nie pozostaje. Nadto przez całe życie miał mrok i smutek, wiele zmartwienia i choroby, i niezadowolenie”. Koh 5,11-13.16 BT. „Lepiej mieć mało – z bojaźnią Pańską, niż z niepokojem – wielkie bogactwo”. Prz 15,16 BT. „Ponadto, bogactwo jest zdradliwe. Oto jest człowiek, który ma rządzę mocy, a nie zaznaje spokoju. Jest chciwy jak Szeol i nienasycony jak śmierć”. Ha 2,5 BW. „Aby obcy nie nasycili się twoim mieniem, a ciężko zdobyty twój dorobek nie dostał się do cudzego domu.” Prz 5,10 BW.
- Zagrożenie łamania prawa. Biblia mówi: „Kto ojca lub matkę ograbia mówiąc: To nie grzech, jest wspólnikiem zbójcy”. Prz 28,24 BT. „Do kuropatwy, która wylęga, czego nie zniosła, jest podobny ten, kto zdobywa bogactwo w sposób nieprawy”. Jr 17,11 BW. „Biada temu, kto gromadzi mnóstwo tego, co do niego nie należy, i przywłaszcza sobie wiele zastawów!”. Ha 2,6 BW.
- Niezadowolenie. Biblia mówi: „Kto miłuje pieniądze, pieniędzmi się nie nasyci, a kto miłuje bogactwo, zysków mieć nie będzie”. Koh 5,10 BW. „Dziedzictwo w początku pospiesznie zgarnięte na końcu jest bez błogosławieństwa”. Prz 20,21 BT.
Jak robić mądry użytek z pieniędzy? Dzielenie się dobrami z bliźnimi jest wskazanym rodzajem szafarstwa. Biblia mówi: „Jeden daje hojnie, lecz jeszcze więcej zyskuje; inny nadmiernie skąpi i staje się tylko uboższy”. Prz 11,24 BW. „Występny pożycza, ale nie zwraca, a sprawiedliwy lituje się i obdarza”. Ps 37,21 BT. „Kto się lituje nad ubogim, pożycza Panu, a ten mu odpłaci za jego dobrodziejstwo”. Prz 19,17 BW. „Dawajcie, a będzie wam dane...”. Łk 6,38 BW. „Nie wzbraniaj się czynić dobrze potrzebującemu, jeżeli to leży w twojej mocy”. Prz 3,27 BW. „Albowiem od Ciebie (Boga) to wszystko pochodzi i co z ręki Twojej mamy, dajemy Tobie. Jesteśmy bowiem pielgrzymami przed Tobą i przychodniami, jak byli wszyscy przodkowie nasi”. 1 Krn 29,14.15 BT.
Zarządzanie pieniędzmi powinno dotyczyć jeszcze jednej kwestii: „Czy nie wiecie, że ci, którzy służbę w świątyni sprawują, ze świątyni żyją, a którzy przy ołtarzu służą, cząstkę z ołtarza otrzymują? Tak też postanowił Pan, ażeby ci, którzy ewangelię zwiastują, z ewangelii żyli”. 1 Kor 9,13-14 BW. „Prezbiterzy, którzy dobrze przewodniczą, niech będą uważani za godnych podwójnej czci, najbardziej ci, którzy trudzą się głoszeniem słowa i nauczaniem. Mówi bowiem Pismo: Nie zawiążesz pyska wołowi młócącemu oraz: Godzien jest robotnik zapłaty swojej”. 1 Tm 5,17 BT. Piszący powyższe słowa apostoł nie pobierał wynagrodzenia za swoją posługę w Koryncie (na swoje utrzymanie zarabiał, szyjąc namioty Dz 18,2-3), żeby pieniądze nie wzbudzały złych emocji wśród słuchaczy, ale uważał, że ma do tego prawo. Biblia mówi: „Jeżeli więc my zasialiśmy wam dobra duchowe, to cóż wielkiego, że uczestniczymy w żniwie waszych dóbr doczesnych? Tak też i Pan postanowił, ażeby z Ewangelii żyli ci, którzy głoszą Ewangelię”. 1 Kor 9,11.14 BT.
Jednak „Kiedy Sylas i Tymoteusz przyszli z Macedonii, Paweł oddał się wyłącznie nauczaniu i udowadniał Żydom, że Jezus jest Mesjaszem”. Dz 18,5 BT, ponieważ wspomniani uczniowie przynieśli mu zapomogę od zborów macedońskich, które już wierzyły w Chrystusa. Biblia mówi: „A kiedy byłem u was i znajdowałem się w potrzebie, nikomu nie okazałem się ciężarem. Czego mi nie dostawało, to dopełnili bracia przybyli z Macedonii”. 2 Kor 11,9 BT, „Wy, Filipianie, wiecie przecież, że na początku [głoszenia] Ewangelii, gdy opuściłem Macedonię, żaden z Kościołów poza wami jednymi nie prowadził ze mną otwartego rachunku przychodu i rozchodu, bo do Tesaloniki nawet raz i drugi przysłaliście na moje potrzeby. Stwierdzam, że wszystko mam, i to w obfitości: jestem w całej pełni zaopatrzony, otrzymawszy przez Epafrodyta od was wdzięczną woń, ofiarę przyjemną, miłą Bogu”. Flp 4,15.16.18 BT. „A co do składki na świętych, to i wy czyńcie tak, jak zarządziłem w zborach Galacji. Pierwszego dnia w tygodniu niech każdy z was odkłada u siebie i przechowuje to, co może zaoszczędzić, żeby składki wnoszono nie dopiero wtedy, kiedy ja przyjdę”. 1 Kor 16,1.2 BW. „A było z Nim Dwunastu oraz kilka kobiet, które uwolnił od złych duchów i od słabości” (a) „które im usługiwały ze swego mienia”. Łk 8,1-3 BT. „Czcij Pana [ofiarą] z twego mienia i pierwocinami całego dochodu”. Prz 3,9 BT.
Oznacza to, że dobry szafarz będzie także sponsorem i darczyńcą. Biblia mówi: „Pracując, należy wspierać słabych i pamiętać na słowo Pana Jezusa, który sam powiedział: Bardziej błogosławioną rzeczą jest dawać aniżeli brać”. Dz 20,35 BW. „Alboż godzi się człowiekowi oszukiwać Boga, jak wy Mnie oszukujecie? Pytacie: W czym oszukaliśmy Cię? W dziesięcinach i ofiarach. Jesteście zupełnie przeklęci, bo wy – i to cały naród – ustawicznie Mnie oszukujecie! Przynieście całą dziesięcinę do spichlerza, aby był zapas w moim domu, a wtedy możecie Mnie doświadczać w tym – mówi Pan Zastępów – czy wam nie otworzę zaworów niebieskich i nie zleję na was błogosławieństwa w przeobfitej mierze. I zgromię dla waszego dobra szkodnika polnego, aby wam nie niszczył owocu pól, a winorośl nie będzie już pozbawiona owoców, mówi Pan Zastępów. I nazywać was będą szczęśliwymi wszystkie narody, gdyż będziecie krajem upodobania, mówi Pan Zastępów.” Ml 8-12 BT. Biblijna rada: „Każdy niech przeto postąpi tak, jak mu nakazuje jego własne serce, nie żałując i nie czując się przymuszonym, albowiem radosnego dawcę miłuje Bóg”. 2 Kor 9,7 BT.
Jak zaplanować budżet? Biblia mówi: „Któż bowiem z was, chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie najpierw i nie obliczy kosztów, czy ma na wykończenie? Aby gdy już położy fundament, a nie może dokończyć, wszyscy, którzy by to widzieli, nie zaczęli naśmiewać się z niego, mówiąc: Ten człowiek zaczął budować, a nie mógł dokończyć!” Łk 14,28-30 BW. Biblijne ostrzeżenie: Przy planach budżetowych zachowaj umiar i powściągliwość, gdyż „Zamiary pracowitego [przynoszą] zysk, a wszystkich śpieszących się – biedę”. Prz 21,5 BT. I dobrze przemyśl temat zadłużania się, gdyż „Sługą wierzyciela jest dłużnik”. Prz 22,7 BT.
Czy chrześcijanin powinien oszczędzać? Biblia mówi: „Będziecie jedli [zboże] z dawnych zapasów, a kiedy przyjdą nowe zbiory, usuniecie dawne [zapasy]”. Kpł 26,10 BT. „Dlatego robią zapasy, a swe zasoby przenoszą za Potok Wierzbowy”. Iz 15,7 BT. „Dziesięciu ludzi spośród tychże powiedziało jednak do Izmaela: Nie zabijajcie nas, bo mamy w polu ukryte zapasy: pszenicę, jęczmień, oliwę i miód”. Jr 41,8 BT. I biblijna rada: „Do mrówki się udaj, leniwcze, patrz na jej drogi – bądź mądry: nie znajdziesz u niej zwierzchnika ni stróża żadnego, ni pana, a w lecie gromadzi swą żywność i zbiera swój pokarm we żniwa. Jak długo, leniwcze, chcesz leżeć? A kiedyż ze snu powstaniesz? Trochę snu i trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć: a przyjdzie na ciebie nędza jak włóczęga i niedostatek – jak biedak żebrzący”. Prz 6,6-11 BT.
Jak zarabiać pieniądze? Biblia mówi: „Kto nie chce pracować, niech też nie je. Słyszymy bowiem, że niektórzy wśród was postępują wbrew porządkowi: wcale nie pracują, lecz zajmują się rzeczami niepotrzebnymi. Tym przeto nakazujemy i napominamy ich w Panu Jezusie Chrystusie, aby pracując ze spokojem, własny chleb jedli”. 2 Tes 3,10-12 BT. „Zachęcam was jedynie, bracia, abyście coraz bardziej się doskonalili i starali zachować spokój, spełniać własne obowiązki i pracować własnymi rękami, jak to wam nakazaliśmy”. 1 Tes 4,11 BT. „Kto dotąd kradł, niech już przestanie kraść, lecz raczej niech pracuje uczciwie własnymi rękami, by miał z czego udzielać potrzebującemu”. Ef 4,28 BT. „Oddajcie każdemu to, mu się należy: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu uległość – uległość, komu cześć – cześć. Nikomu nie bądźcie nic dłużni poza wzajemną miłością”. Rz 13,7.8 BT. „Sześć dni pracować będziesz, a w dniu siódmym odpoczywaj tak w czasie orki, jak w czasie żniwa”. Wj 34,21 BT.
Odnośnie pracy Biblia ostrzega: „Pracownikom nie odmawiaj zapłaty, gdy masz możność działania. Nie mów bliźniemu: Idź sobie, przyjdź później, dam jutro – gdy możesz dać zaraz”. Prz 3,27.28 BT.
Co Biblia mówi na temat łapówkarstwa i przekupstwa? „Nie będziesz naginał prawa, nie będziesz stronniczy, nie będziesz brał łapówki, gdyż łapówka zaślepia oczy mądrych i zniekształca sprawy tych, którzy mają słuszność”. Pwt 16,19 BW. „Przeklęty, kto daje się przekupić, aby zabić człowieka i przelać krew niewinną”. Pwt 27,25 BW. „Bezbożny przyjmuje łapówki ukradkiem, aby wykrzywiać ścieżki prawa”. Prz 17,23 BW. „Liczne są wasze zbrodnie i wielkie wasze grzechy. Gnębicie niewinnego, bierzecie łapówki, a prawo ubogich obalacie w bramie”. Am 5,12 BW. „A Judasz Iskariot, jeden z dwunastu, poszedł do arcykapłanów, aby im go wydać. A oni, gdy to usłyszeli, uradowali się i obiecali dać mu pieniądze. I szukał sposobności, jak by go wydać”. Mk 14,10–11 BW.
Biblijna rada: Będąc chrześcijaninem, naśladuj Pana, „Bo Pan, wasz Bóg, to Bóg bogów i Pan panów, Bóg wielki, potężny i wzbudzający lęk – nikogo nie traktuje stronniczo ani nie przyjmuje łapówki”. Pwt 10,17 BW.
Podsumowanie. Dobrze jest wiedzieć, jakie zagrożenia wiążą się z pragnieniem bogactwa i ze złym jego zarządzaniem. Dlatego módlmy się: „Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmów mi, zanim umrę: Oddal ode mnie fałsz i słowo kłamliwe; nie nawiedź mnie ubóstwem ani nie obdarz bogactwem, daj mi spożywać chleb według mojej potrzeby, abym, będąc syty, nie zaparł się ciebie i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo, abym z nędzy nie zaczął kraść i nie znieważył imienia mojego Boga”. Prz 30,7–9 BW.