Jak brzmi definicja biblijnej etyki? Definicja ta najtrafniej ujęta jest w Liście do Kolosan 3,1-6: „A tak, jeśliście wzbudzeni z Chrystusem, tego, co w górze szukajcie, gdzie siedzi Chrystus po prawicy Bożej; o tym, co w górze myślcie, nie o tym, co na ziemi. Umarliście bowiem, a życie wasze jest ukryte wraz z Chrystusem w Bogu; Gdy się Chrystus, który jest życiem naszym, okaże, wtedy się i wy okażecie razem z nim w chwale. Umartwiajcie tedy to, co w waszych członkach jest ziemskiego: wszeteczeństwo, nieczystość, namiętność, złą pożądliwość i chciwość, która jest bałwochwalstwem. Z powodu których przychodzi gniew Boży”, wraz z uzupełnieniem: „Tylko sprawujcie się w sposób godny Ewangelii Chrystusowej”. Flp 1,27 BT, „Nie zapala się też światła i nie stawia pod korcem, ale na świeczniku, aby świeciło wszystkim, którzy są w domu. Tak niech świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego, który jest w niebie”. Mt 5,15.16 BT.
Jakimi zasadami kierować się w życiu? Biblia to przede wszystkim Księga Miłości. Na niej osadzone są podstawowe prawa społeczności chrześcijańskiej. Biblia mówi: „Będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem. To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie podobne jest do niego: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego”. Mt 22,37-39 BT.
Apostoł Paweł w 1 Liście do Koryntian napisał, że „miłość nigdy nie ustaje”. Ujęta w tym kontekście powyższa zasada sugeruje, że znamieniem jej jest trwałość. Biblia mówi także: „Bądźcie więc naśladowcami Boga jako dzieci umiłowane, i chodźcie w miłości, jak i Chrystus umiłował was i siebie samego wydał za nas jako dar i ofiarę Bogu ku miłej wonności”. Ef 5,1.2 BW. Etyka opiera się też na „złotej regule”, czyli: „Wszystko więc, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie! Albowiem na tym polega Prawo i Prorocy”. Mt 7,12 BT.
Jakie zachowania nie podobają się Bogu, a do jakich zachęca? Biblia mówi: „Wysławiajcie Pana, albowiem jest dobry, albowiem na wieki łaska jego”. 1 Krn 16,34 BW. Dobry Bóg nigdy nie będzie tolerował zła. Biblia mówi, że: „Tych sześć rzeczy w nienawiści ma Pan, a siedem budzi u Niego odrazę: wyniosłe oczy, kłamliwy język, ręce, co krew niewinną wylały, serce knujące złe plany, nogi, co biegną prędko do zbrodni, świadek fałszywy, co kłamie, i ten, kto wznieca kłótnie wśród braci”. Prz 6,16-19 BT, „dlatego odrzuciwszy kłamstwo: niech każdy z was mówi prawdę do bliźniego. Gniewajcie się, a nie grzeszcie: niech nad waszym gniewem nie zachodzi słońce! Ani nie dawajcie miejsca diabłu! Kto dotąd kradł, niech już przestanie kraść, lecz raczej niech pracuje uczciwie własnymi rękami, by miał z czego udzielać potrzebującemu. Niech nie wychodzi z waszych ust żadna mowa szkodliwa, lecz tylko budująca, zależnie od potrzeby, by wyświadczała dobro słuchającym. I nie zasmucajcie Bożego Ducha Świętego, którym zostaliście opieczętowani na dzień odkupienia. Niech zniknie spośród was wszelka gorycz, uniesienie, gniew, wrzaskliwość, znieważenie – wraz z wszelką złością. Bądźcie dla siebie nawzajem dobrzy i miłosierni! Przebaczajcie sobie, tak jak i Bóg nam przebaczył w Chrystusie”. Ef 4,25-32 BT.
Żeby postępować etycznie, należy zwrócić swój wzrok na Źródło właściwego postępowania, gdyż tylko Boże normy służą dobru każdego stworzenia. Patrzmy więc na Jezusa! Jego postępowanie i reakcje w różnych, czasem skomplikowanych moralnie sytuacjach, są wspaniałym przykładem miłości Boga do ludzi. Miłość (1 Kor 13,1-13), którą pokazał nam Jezus, jest: cierpliwa (znosząca krzywdy bez odwzajemniania złem za zło), dobrotliwa (aktywnie wyświadczająca dobro), wielkoduszna (pozbawiona zazdrości, pychy, zawiści i egoizmu, nieponiżająca), skromna (pozbawiona chełpliwości, pyszałkowatości, pogoni za poklaskiem), pokorna (niełaknąca czci, nieobrażająca się, ale mająca właściwe wyobrażenie o własnych wartościach i godności), przyzwoita (nienaruszająca dobrych obyczajów, nie jest bezwstydna, niepostępująca w sposób ściągający hańbę), bezinteresowna (pozbawiona egoizmu, samolubstwa i wyrachowania, nie patrzy na korzyści i przywileje, „nie szuka swego”), opanowana (nieunosząca się gniewem, oburzeniem, zapalczywością, łagodna, dobra, zrównoważona), pełna ufności („nie myśli nic złego”, bez podejrzliwości, uraz, odwetów i mściwości), dobra (jest czystą dobrocią, życzliwością, nie znajduje zadowolenia w ujawnianiu cudzych błędów i niedoskonałości), sprawiedliwa (radująca się z prawdy) i trwała („nigdy nie ustaje”, nie jest zależna od przemijających okoliczności, nie jest też emocjonalnym porywem), czyli taka, która pozwoliła Mu za wszystkich umrzeć, by każdy wierzący mógł żyć. Biblia mówi: „Teraz więc pozostaje wiara, nadzieja, miłość, te trzy; lecz z nich największa jest miłość”. 1 Kor 13,13 BW.
Miłością jest Dawca miłości. Biblia mówi: „...Bóg jest miłością: kto trwa w miłości, trwa w Bogu, a Bóg trwa w nim”. 1 J 4,16 BT. Ci, którzy trwają w miłości Bożej „wykazują, że treść Prawa wypisana jest w ich sercach, gdy jednocześnie ich sumienie staje jako świadek, a mianowicie ich myśli na przemian ich oskarżające lub uniewinniające”. Rz 2,15 BT.
Etycznym przewodnikiem jest więc nie tylko Biblia, ale i sumienie. Jest ono ważne w przypadku, gdy pojawią się różne życiowe sytuacje, nieopisane dokładnie w Biblii. Warto wtedy stosować zasadę: „Wszystko mi wolno, ale nie wszystko jest pożyteczne. Wszystko mi wolno, lecz ja nie dam się niczym zniewolić”. 1 Kor 6,12 BW, bo przecież zniewolenie jest grzechem, a „grzech jest przestępstwem zakonu [czyli prawa]”. 1 J 3,4 BW. „Wy zatem, bracia, powołani zostaliście do wolności. Tylko nie bierzcie tej wolności jako zachęty do hołdowania ciału, wręcz przeciwnie...”. Ga 5,13 BT.
Czy współcześnie żyjących wiernych obowiązują tylko zasady z Nowego Testamentu? Biblia mówi: „Całe Pismo przez Boga jest natchnione i pożyteczne do nauki, do wykrywania błędów, do poprawy, do wychowywania w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był doskonały, do wszelkiego dobrego dzieła przygotowany”. 2 Tm 3,16.17 BW.
Etyka biblijna zbudowana jest na zasadzie cnót i norm, czyli na fundamencie Dekalogu i Ewangelii. Warto zwrócić tu uwagę, że dziesięć przykazań sprowadza się do wielkiej reguły miłości (Mt 22,37-39) i na odwrót, reguła ta dzieli się na miłość wobec Boga i wobec człowieka. Tak więc Dekalog określa pewne obowiązki wyrażone normą danego przykazania, w duchu miłości, co mocno podkreśla Nowy Testament. Biblia mówi: „Po tym poznajemy, że miłujemy dzieci Boże, gdy miłujemy Boga i wypełniamy Jego przykazania, albowiem miłość względem Boga polega na spełnianiu Jego przykazań, a przykazania Jego nie są ciężkie”. 1 J 5,2.3 BT.
Jezus nie przekreślił starotestamentowego prawa moralnego, lecz inaczej go ujął. Wyżej postawił moralną poprzeczkę, zbliżając ją do ideału, jakim jest Boży charakter. A charakter Boga objawił nam Pan Jezus: „Wierzcie mi, że Ja jestem w Ojcu, a Ojciec we mnie; a jeśliby tak nie było, to dla samych uczynków wierzcie. Jeśli mnie miłujecie, przykazań moich przestrzegać będziecie”. J 14,11.15 BW.
Jakich przykazań? Biblia mówi: „Nikomu nie bądźcie nic dłużni poza wzajemną miłością. Kto bowiem miłuje bliźniego, wypełnił Prawo. Albowiem przykazania: Nie cudzołóż, nie zabijaj, nie kradnij, nie pożądaj, i wszystkie inne – streszczają się w tym nakazie: Miłuj bliźniego swego jak siebie samego! Miłość nie wyrządza zła bliźniemu. Przeto miłość jest doskonałym wypełnieniem Prawa”. Rz 13,8-10 BT.
Etyka biblijna sprowadza się więc do zagadnienia miłości pojętej jednocześnie jako powinność (Dekalog) i jako cnota (Ewangelia). Oto kilka przykładów: Stary Testament mówi: „Nie będziesz zabijał”. Wj 20,13 BT, a Nowy: „Ale wam, którzy słuchacie, powiadam: Miłujcie nieprzyjaciół waszych, dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą” Łk 6,27 BW. Ponadto Pan Jezus powiedział: „A Ja wam powiadam, że każdy, kto się gniewa na brata swego, pójdzie pod sąd, a kto by rzekł bratu swemu: Racha, stanie przed Radą Najwyższą, a kto by rzekł: Głupcze, pójdzie w ogień piekielny”. Mt 5,22 BW. Stary Testament mówi: „Nie będziesz cudzołożył”. Wj 20,14 BT, w Nowym Pan Jezus wyjaśnia: „A Ja wam powiadam, że każdy, kto patrzy na niewiastę i pożąda jej, już popełnił z nią cudzołóstwo w sercu swoim”. Mt 5,27 BW.
A jaki wpływ na etykę życia ma brak wiary? Najpoważniejszym skutkiem tego jest relatywizm moralny, w którym nie ma fundamentu tego, co jest dobre a co złe – każdy sam decyduje w tych kwestiach. Udziałem ich są uczynki ciała: „nierząd, nieczystość, wyuzdanie, uprawianie bałwochwalstwa, czary, nienawiść, spór, zawiść, wzburzenie, niewłaściwa pogoń za zaszczytami, niezgoda, rozłamy, zazdrość, pijaństwo, hulanki i tym podobne. Co do nich zapowiadam wam, jak to już zapowiedziałem: ci, którzy się takich rzeczy dopuszczają, królestwa Bożego nie odziedziczą”. Ga 5,19-21 BT, „kto bowiem popełnia bezprawie, poniesie skutki popełnionego bezprawia; a [u Niego] nie ma względu na osoby”. Kol 3,25 BT.
Podsumowanie. Ogólnie można przyjąć, że etyka to bliska relacja z Bogiem, głęboka miłość do Niego i zaangażowana, praktyczna miłość do ludzi. Miłość tę cechuje cnota i obowiązek. W pierwszym wypadku będą to doskonałości chrześcijańskie, w drugim przykazania Boże. Biblia mówi: „Synu mój, nie zapomnij mych nauk, twoje serce niech strzeże nakazów, bo wiele dni i lat życia i pełnię ci szczęścia przyniosą: Niech miłość i wierność cię strzeże; przymocuj je sobie do szyi, na tablicy serca je zapisz, a znajdziesz życzliwość i łaskę w oczach Boga i ludzi”. Prz 3,1-4 BT.