W Biblii padło pytanie: „czym jest człowiek, że o nim pamiętasz, i czym – syn człowieczy, że się nim zajmujesz?”. Ps 8,5 BT. Czy rzeczywiście człowiek jest dla Pana tak ważny, że chce się nim zajmować i zabiegać o jego bliskość? Tak właśnie jest – Bóg pragnie osobistego kontaktu z ludźmi. Kiedy więc Pan Bóg w widoczny sposób zaznacza wśród nich Swoją obecność, zjawisko to nazywamy teofanią. I nie tyle istotnym jest fakt, w jaki sposób to robi, ile w jakim celu.
W Biblii opisane są dwa sposoby teofanii: bezpośredni – do ludzi przychodzi sam Pan Bóg oraz pośredni, kiedy to robi przez Bożego posłańca. Oto kilka przykładów ze Starego Testamentu:
Bóg w ludzkiej postaci. Biblia mówi: „Pan ukazał się Abrahamowi pod dębami Mamre, gdy ten siedział u wejścia do namiotu w najgorętszej porze dnia. Abraham spojrzawszy, dostrzegł trzech ludzi naprzeciw siebie”. Rdz 18,1-2 BT.
W ludzkiej postaci walczył Bóg z Jakubem. Biblia mówi: „Gdy zaś wrócił i został sam jeden, ktoś zmagał się z nim aż do wschodu jutrzenki (…) Powiedział: Odtąd nie będziesz się zwał Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś z Bogiem i z ludźmi, i zwyciężyłeś”. Rdz 32,25.29 BT.
Pan objawił się na górze Horeb. Biblia mówi: „Wtedy ukazał mu się Anioł Pański w płomieniu ognia, ze środka krzewu (…) Gdy zaś Pan ujrzał, że [Mojżesz] podchodził, żeby się przyjrzeć, zawołał Bóg do niego ze środka krzewu (…) Rzekł mu [Bóg]: Nie zbliżaj się tu! Zdejm sandały z nóg, gdyż miejsce, na którym stoisz, jest ziemią świętą”. Wj 3,2.4-5 BT. W siódmym rozdziale Dziejów Apostolskich jest nawiązanie do tego wydarzenia – Dz 7,30-34 wraz z komentarzem: „Ten właśnie Mojżesz powiedział do potomków Izraela: Proroka jak ja wzbudzi wam Bóg spośród braci waszych. On to w społeczności na pustyni pośredniczył między aniołem, który mówił do niego na górze Synaj, a naszymi ojcami. On otrzymał słowa życia, ażeby wam je przekazać”. Dz 7, 37-38 BT.
Wszyscy Izraelici widzieli Boga w słupie ognia i słupie obłoku. Biblia mówi: „A Pan szedł przed nimi podczas dnia, jako słup obłoku, by ich prowadzić drogą, podczas nocy zaś jako słup ognia, aby im świecić, żeby mogli iść we dnie i w nocy. Nie ustępował sprzed ludu słup obłoku we dnie ani słup ognia w nocy”. Wj 13,21-22 BT.
Pan Bóg pojawia się w obłoku. Biblia mówi: „Gdy zaś Mojżesz wstąpił na górę, obłok ją zakrył. Chwała Pana spoczęła na górze Synaj, i okrywał ją obłok przez sześć dni. W siódmym dniu [Pan] przywołał Mojżesza z pośrodka obłoku. A wygląd chwały Pana w oczach Izraelitów był jak ogień pożerający na szczycie góry”. Wj 24,15-17 BT.
Boga zobaczył również Jozue. Biblia mówi: „Pan rzekł do Mojżesza: Oto zbliża się czas twojej śmierci. Zawołaj Jozuego i stawcie się w Namiocie Spotkania, abym dał mu swoje nakazy. Mojżesz poszedł z Jozuem (…) Pan ukazał się w Namiocie, w słupie obłoku (…)”. Pwt 31,14-15 BT.
Czy Nowy Testament zawiera przykłady teofanii? Oczywiście! I tu opisane są takie zjawiska:
W Ewangelii Marka czytamy: „Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i Jana i zaprowadził ich samych osobno na górę wysoką. Tam przemienił się wobec nich (…) I zjawił się obłok, osłaniający ich, a z obłoku odezwał się głos: To jest mój Syn umiłowany, Jego słuchajcie!”. Mk 9,2.7 BT.
Kolejny przykład – uwolnienie Piotra z więzienia. Biblia mówi: „Strzeżono więc Piotra w więzieniu (…) Piotr, skuty podwójnym łańcuchem, spał między dwoma żołnierzami, a strażnicy przed bramą strzegli więzienia. Wtem zjawił się anioł Pański i światłość zajaśniała w celi. Trąceniem w bok obudził Piotra i powiedział: ‘Wstań szybko!’ Równocześnie z rąk [Piotra] opadły kajdany. ‘Przepasz się i włóż sandały!’ - powiedział mu anioł. A gdy to zrobił, rzekł do niego: ‘Narzuć płaszcz i chodź za mną!’ (…) Minęli pierwszą i drugą straż i doszli do żelaznej bramy, prowadzącej do miasta. Ta otwarła się sama przed nimi. Wyszli więc, przeszli jedną ulicę i natychmiast anioł odstąpił od niego. Wtedy Piotr przyszedł do siebie i rzekł: Teraz wiem na pewno, że Pan posłał swego anioła i wyrwał mnie z ręki Heroda i z tego wszystkiego, czego oczekiwali Żydzi”. Dz 12,5-8.10-11 BT.
W jakiej sytuacji Pan może w widoczny sposób zaznaczyć Swoją obecność w naszym życiu? Biblia mówi: „Przystąpcie bliżej do Boga, to i On zbliży się do was. Oczyśćcie ręce, grzesznicy, uświęćcie serca, ludzie chwiejni! Uznajcie waszą nędzę, smućcie się i płaczcie! Śmiech wasz niech się obróci w smutek, a radość w przygnębienie! Uniżcie się przed Panem (…)”. Jk 4,8 BT. Sam Pan Bóg mówi: „Nakłońcie swojego ucha i pójdźcie do mnie, słuchajcie, a ożyje wasza dusza, bo ja chcę zawrzeć z wami wieczne przymierze, z niezłomnymi dowodami łaski okazanej niegdyś Dawidowi!”. Iz 55,3 BW. A więc: „Uczyńcie to, co nakazał Pan, a ukaże się wam chwała Pana”. Kpł 9,6 BW.
Biblia mówi: „Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna. Jego to ustanowił dziedzicem wszystkich rzeczy, przez Niego też stworzył wszechświat. Ten [Syn], który jest odblaskiem Jego chwały i odbiciem Jego istoty (…)”. Hbr 1,1-3 BT.
Tak, to Pan Jezus jest najwspanialszym przykładem teofanii. Biblia mówi: „Oto Panna pocznie i porodzi Syna, i nazwie Go imieniem Emmanuel”. Iz 7,14 BT – „co się wykłada: Bóg z nami”. Mt 1,23 BW. Sam Pan Jezus potwierdził to słowami: „(…) Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca. Dlaczego więc mówisz: "Pokaż nam Ojca?". Czy nie wierzysz, że Ja jestem w Ojcu, a Ojciec we Mnie? Słów tych, które wam mówię, nie wypowiadam od siebie. Ojciec, który trwa we Mnie, On sam dokonuje tych dzieł”. J 14,9-10 BT.
Potwierdzenie tego, że Jezus jest widocznym objawieniem Pana Boga, zawiera opisane przez Jana zdarzenie: „A Jezus wiedząc o wszystkim, co miało na Niego przyjść, wyszedł naprzeciw i rzekł do nich: Kogo szukacie? Odpowiedzieli Mu: Jezusa z Nazaretu. Rzekł do nich Jezus: Ja jestem (…) Skoro więc rzekł do nich: Ja jestem, cofnęli się i upadli na ziemię”. J 18,4-6 BT. Określenie „Ja jestem” Pan Bóg odnosi do samego siebie. Biblia mówi: „(…) lud mój pozna moje imię, zrozumie w ów dzień, że Ja jestem Tym, który mówi: Otom Ja!”. Iz 52,6 BT.
Objawem teofanii było to, co wydarzyło się po chrzcie Jezusa. Biblia mówi: „Kiedy cały lud przystępował do chrztu, Jezus także przyjął chrzest. A gdy się modlił, otworzyło się niebo i Duch Święty zstąpił na Niego, w postaci cielesnej niby gołębica, a z nieba odezwał się głos: Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie”. Łk 3,21-22 BT.
Powyższe przykłady wskazują, że teofania jest bardzo pozytywnym zjawiskiem. Jej celem jest dążenie Stwórcy do bliskości ze swoim stworzeniem: „Gdyż tak mówi Wszechmocny Pan: Oto Ja sam zatroszczę się o moje owce i będę ich doglądał”. Ez 34,11 BW. Kolejnym celem wynikającym z powyższego jest umacnianie wiary i zaufania ludzi do Boga oraz przypominanie im o Jego dobroci i opiece. Biblia mówi: „Tak mówi twój Pan, Pan i twój Bóg, obrońca swego ludu (…) Ja i tylko Ja jestem twym pocieszycielem”. Iz 51,22.12 BT. „Pan jest dobry i prawy: dlatego wskazuje drogę grzesznikom; rządzi pokornymi w sprawiedliwości, ubogich uczy swej drogi. Wszystkie ścieżki Pana – to łaskawość i wierność dla tych, co strzegą przymierza i Jego przykazań”. Ps 25,8-10 BT.
Podsumowanie. Najwspanialszym jest fakt, że każdy zbawiony człowiek na stałe doświadczy teofanii, czyli widocznej obecności Pana Boga. Biblia bowiem mówi: „I ujrzałem niebo nowe i ziemię nową, bo pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, i morza już nie ma. I Miasto Święte - Jeruzalem Nowe ujrzałem zstępujące z nieba od Boga, przystrojone jak oblubienica zdobna w klejnoty dla swego męża. I usłyszałem donośny głos mówiący od tronu: Oto przybytek Boga z ludźmi: i zamieszka wraz z nimi, i będą oni Jego ludem, a On będzie "BOGIEM Z NIMI". I otrze z ich oczu wszelką łzę, a śmierci już odtąd nie będzie. Ani żałoby, ni krzyku, ni trudu już [odtąd] nie będzie, bo pierwsze rzeczy przeminęły. I rzekł Zasiadający na tronie: Oto czynię wszystko nowe”. Ap 21.1-5 BT.