Stres najczęściej bywa rozumiany jako reakcja na trudne sytuacje, zbyt duże przeciążenie (zarówno fizyczne jak i psychiczne), zbyt silne bodźce. Stres nie jest przyjemny, choć w małej dawce może być nawet mobilizujący.
Najczęściej jednak długotrwały stres przestaje przynosić korzyści i zaczyna szkodzić. Dzieje się tak przede wszystkim w dwóch sytuacjach: po pierwsze – gdy trwa zbyt długo, po drugie – gdy jest zbyt silny. Nieumiejętność lub brak możliwości poradzenia sobie ze zbyt długotrwałymi lub zbyt poważnymi trudnościami może mieć katastrofalny wpływ nie tylko na samopoczucie, ale również na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Synonimów stresu jest bardzo dużo. Podam zaledwie kilka: nerwówka, napięcie, rozgorączkowanie, lęk, trema, frustracja, obawa, rozczarowanie, bojaźń.
W Biblii słowo stres nie występuje. Czyżby powodem takiego stanu rzeczy była głębsza wiara, większe posłuszeństwo Bogu i inny styl życia ludzi w czasach biblijnych? Taki można by wysnuć wniosek. Jest jednak w Piśmie Świętym mowa o synonimach o stresu: obawie, bojaźni, strachu i lęku. Gdy synonimy stresu podzielimy, otrzymamy tzw. grupy znaczeniowe. Oto najważniejsze z nich:
Reakcja na stres w odniesieniu do napiętej/nerwowej sytuacji
Hiob zostaje pozbawiony wszystkiego. Najgorsze jest to, że nie rozumie całej tej sytuacji. Biblia mówi: „Wreszcie Hiob otworzył usta i przeklinał swój dzień. Hiob zabrał głos i tak mówił: «Niech przepadnie dzień mego urodzenia i noc, gdy powiedziano: „Poczęty mężczyzna". Niech dzień ten zamieni się w ciemność, niech nie dba o niego Bóg w górze.” Hi 3,1-4 BT.
Reakcja na stres w odniesieniu do zniechęcenia
Mowa tu o narzekaniu pod wpływem długotrwałego stresu i zmęczenia. Biblia mówi: „Bo nawet wtedy, gdy przybyliśmy do Macedonii, ciało nasze nie zaznało żadnego odpoczynku, lecz zewsząd byliśmy uciśnieni walkami zewnątrz, obawami od wewnątrz.” 2 Kor 7,5 BW.
Stres jako odczuwanie strachu
„Moabitów ogarnął wielki lęk przed ludem, ponieważ był liczny, i mieli strach przed synami izraelskimi.” Lb 22,3 BW.
Stres w odniesieniu do niepokojenia się o coś lub o kogoś
Świadomość czynienia złych rzeczy i konsekwencje tych czynów, wywołują stany lękowe. Biblia mówi: "Sprawiedliwy raduje się, gdy wymierza sprawiedliwość, lecz na złoczyńców pada strach.” Prz 21,15 BW.
Obawą można też reagować na zjawiska niezrozumiałe. Biblia mówi: „Uczniowie zaś, widząc go [Jezusa] idącego po morzu, zatrwożyli się i mówili, że to zjawa, i ze strachu krzyknęli.” Mt 14,26 BW.
Jaka jest reakcja na stres? W powyższym wersecie czytamy o okrzyku. Ale są jeszcze inne. Biblia mówi: „A strażnicy zadrżeli przed nim ze strachu i stali się jak nieżywi.” Mt 28,4 BW „I zdjął ich strach wielki i mówili jeden do drugiego: Kim więc jest Ten, że wiatr i morze są mu posłuszne?” MR 4,41 (BW) Ten zaś, strachem zdjęty, utkwił w nim wzrok i rzekł: Co jest, Panie?” Dz 10,4 BW.
Kto pomoże nam uporać się ze stresem? Biblia mówi: „Tak więc z ufnością możemy mówić: Pan jest pomocnikiem moim, nie będę się lękał; cóż może mi uczynić człowiek?” Hbr 13,6 BW.
Jakie są warunki pomocy Bożej ? Biblia mówi: „Wtedy dobrze będzie ci się powodziło, gdy pilnie będziesz spełniał przykazań i prawa, jakie Pan nadał Izraelowi przez Mojżesz; bądź więc mocny i mężny, nie bój się i nie lękaj się!” 1 Krn 22,13 BW „Ale chociażbyście nawet mieli cierpieć dla sprawiedliwości, błogosławieni jesteście. Nie lękajcie się więc gróźb i nie trwóżcie się.” 1 P 3,14 BW „Tylko bądź mężny i mocny, przestrzegając wypełniania całego Prawa, które nakazał ci Mojżesz, sługa mój. Nie odstępuj od niego ani w prawo, ani w lewo, aby się okazała twoja roztropność we wszystkich przedsięwzięciach. Niech ta Księga Prawa będzie zawsze na twych ustach: rozważaj ją w dzień i w nocy, abyś ściśle spełniał wszystko, co w niej jest napisane, bo tylko wtedy powiedzie ci się i okaże się twoja roztropność. Czyż ci nie rozkazałem: Bądź mężny i mocny? Nie bój się i nie lękaj, ponieważ z tobą jest Pan, Bóg twój, wszędzie, gdziekolwiek pójdziesz." Joz 1,7-9 BT.
W walce ze stresem, lękiem i obawą jest i nagroda! Wiara oraz przestrzeganie przykazań są jej gwarantem. Biblia mówi: „Nie lękaj się cierpień, które mają przyjść na cię. Oto diabeł wtrąci niektórych z was do więzienia, abyście byli poddani próbie, i będziecie w udręce przez dziesięć dni. Bądź wierny aż do śmierci, a dam ci koronę żywota.” Ap 2,10 BW.