Co Biblia mówi na temat postu? Oto Boża definicja: „Czyż nie jest raczej ten post, który wybieram: rozerwać kajdany zła, rozwiązać więzy niewoli, wypuścić wolno uciśnionych i wszelkie jarzmo połamać; dzielić swój chleb z głodnym, wprowadzić w dom biednych tułaczy, nagiego, którego ujrzysz, przyodziać i nie odwrócić się od współziomków”. Iz 58,6.7 (BT). Post nie ogranicza się zatem, jak się potocznie uważa, tylko do powstrzymywania się od jedzenia. To szczególny czas zbliżenia się do Pana Boga, czas studiowania Pisma Świętego, modlitw, próśb i odpowiedzi.
„Czemu pościliśmy, a Ty nie wejrzałeś?” - pyta Izajasz. Przecież Izraelici umartwiali swoje ciała! Czemuś „tego nie uznał?” - pyta dalej. Wtedy Pan Bóg zwrócił ich uwagę na coś bardzo ważnego: „Otóż w dzień waszego postu wy znajdujecie sobie zajęcie i uciskacie wszystkich waszych robotników. Otóż pościcie wśród waśni i sporów, i wśród bicia niegodziwą pięścią. Nie pośćcie tak, jak dziś czynicie, żeby się rozlegał zgiełk wasz na wysokości. Czyż to jest post, jaki Ja uznaję, dzień, w którym się człowiek umartwia? Czy zwieszanie głowy jak sitowie i użycie woru z popiołem za posłanie – czyż to nazwiesz postem i dniem miłym Panu?”. Iz 58,3-5 (BT). Post, pobożność i oddawanie czci Bogu nie mają polegać na pewnych aktach zewnętrznych kultu i zachowaniu przepisów. Nic dla Boga nie znaczą bez wewnętrznych intencji.
Co jeszcze nie podoba się Panu Bogu? Nie powinniśmy pościć po to, aby zrobić wrażenie na innych ludziach. Biblia mówi: „Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Przybierają oni wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą. Zaprawdę, powiadam wam: już odebrali swoją nagrodę. Ty zaś, gdy pościsz, namaść sobie głowę i umyj twarz, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie”. Mt 6,16-18 (BT).
Co się stanie, gdy nastąpi zmiana zrozumienia idei postu? Biblia mówi: „Wtedy twoje światło wzejdzie jak zorza i szybko rozkwitnie twe zdrowie. Sprawiedliwość twoja poprzedzać cię będzie, chwała Pańska iść będzie za tobą. Wtedy zawołasz, a Pan odpowie, wezwiesz pomocy, a On [rzeknie]: "Oto jestem!" Jeśli u siebie usuniesz jarzmo, przestaniesz grozić palcem i mówić przewrotnie, jeśli podasz twój chleb zgłodniałemu i nakarmisz duszę przygnębioną, wówczas twe światło zabłyśnie w ciemnościach, a twoja ciemność stanie się południem. Pan cię zawsze prowadzić będzie, nasyci duszę twoją na pustkowiach. Odmłodzi twoje kości, tak że będziesz jak zroszony ogród i jak źródło wody, co się nie wyczerpie”. Iz 58,8-11 (BT).
Jakie rodzaje postów wymienia Biblia? Wymienimy kilka z krótkimi komentarzami.
Biblia mówi o poście wstawienniczym. Kiedy Mojżesz powrócił z góry Obecności Bożej z Dekalogiem, przeżył szok. Biblia mówi: „Ujrzałem wtedy, żeście grzeszyli przeciw Panu, Bogu swojemu, czyniąc sobie cielca ulanego z metalu, tak prędko odstąpiwszy od drogi, którą wyznaczył wam Pan”. Mojżesz najpierw rozgniewał się na rodaków. „Wtedy pochwyciłem obie tablice i rzuciłem oburącz, aby je potłuc na waszych oczach”. Potem, by ich ratować, zaczął pościć. Biblia mówi: „I leżałem przed Panem, jak za pierwszym razem, przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy, nie jedząc chleba, nie pijąc wody za cały ten grzech, któregoście się dopuścili, czyniąc to, co jest złe w oczach Pana, i pobudzając go do gniewu. Przeląkłem się bowiem, widząc gniew i zapalczywość, jakimi zapłonął na was Pan, tak że chciał was wytępić. Lecz wysłuchał mnie Pan jeszcze i tym razem”. Pwt 9,16-19 (BT). Pan Bóg i dziś potrzebuje takich „Mojżeszów”, którzy będą upadali przed nim i pościli w intencji powierzonych im pod opiekę osób.
Służebny post. Przykładem jest Saul z Tarsu, zwany później Pawłem. Biblia mówi: „Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił”. Dz 9,5-6.8-9 (BT). W ten sposób rozpoczęła się służba misyjna Pawła, w czasie której nauczał między innymi o ważności postów: „Okazujemy się sługami Boga przez wszystko: przez wielką cierpliwość, wśród utrapień, przeciwności i ucisków, w chłostach, więzieniach, podczas rozruchów, w trudach, nocnych czuwaniach i w postach”. 2 Kor 6,4.5 (BT). „W pracy i umęczeniu, często na czuwaniu, w głodzie i pragnieniu, w licznych postach”. 2 Kor 11,27 (BT).
Post wzmacniający. Przykładem jest prorok Eliasz, który żył w czasach odstępczego króla Achaba. By ratować życie, uciekł na pustynię. Biblia mówi: „Anioł Pański wrócił i trącając go, powiedział: Wstań, jedz, bo przed tobą długa droga. Powstawszy zatem, zjadł i wypił. Następnie mocą tego pożywienia szedł czterdzieści dni i czterdzieści nocy aż do Bożej góry Horeb”. 1 Krl 19,7.8 (BT). Co takiego zjadł prorok, że był w stanie iść tak długo w mocy tego posiłku? Biblia mówi: „Eliasz spojrzał, a oto przy jego głowie podpłomyk i dzban z wodą”. 1 Krl 19,6 (BT). Postne jedzenie – ale za sprawą Pana Boga, pełne mocy. Dlatego Eliasz zdołał pokonać długą drogę i miał jeszcze siłę wejść na tę samą górę, co Mojżesz. Tam „wszedł do pewnej groty, gdzie przenocował. Wtedy Pan skierował do niego słowo i przemówił”. 1 Krl 19,9 (BT). I, podobnie jak Mojżesz, otrzymał Eliasz polecenia do służby Bożej.
Post pokutny. Przykładem może być Daniel. Będąc w niewoli babilońskiej, Daniel wierzył w powrót Izraelitów do ojczyzny. Biblia mówi: „W roku pierwszym panowania (Dariusza), ja, Daniel, dociekałem w Pismach liczby lat, które objawił Pan prorokowi Jeremiaszowi, że ma się dopełnić siedemdziesiąt lat spustoszenia Jerozolimy. Zwróciłem więc twarz do Pana Boga, oddając się modlitwie i błaganiu w postach, pokucie i popiele”. Dn 9,2.3 (BT). „Gdy jeszcze mówiłem i modliłem się, wyznając grzechy swoje, swojego narodu, Izraela, i składając przed Panem, Bogiem moim, swe błagania”, ukazał się anioł Gabriel, mówiąc: „Przeniknij więc słowo i zrozum widzenie: Ustalono siedemdziesiąt tygodni...”. Dn 9,20.23-24 (BT). W ten sposób Daniel poznał proroctwo o siedemdziesięciu tygodniach.
Post oczyszczający duchowo. Przykładem jest post Mojżesza. Biblia mówi: „Gdy wchodziłem na górę, by otrzymać kamienne tablice Przymierza, zawartego z wami przez Pana, i czterdzieści dni i czterdzieści nocy przebywałem na górze, nie jedząc chleba, nie pijąc wody”. Oczyszczony i posilony duchowo Mojżesz otrzymuje od Pana szczególną pomoc. Biblia mówi: „Dał mi Pan dwie kamienne tablice pisane palcem Bożym”. Pwt 9,9-10 (BT). I nie tylko! Dostał on plan zbawienia ludzkości wyrażony w planie świątyni i w planach uroczystości ceremonialnych. Poszcząc w takiej intencji, wyrażamy potrzebę Bożej pomocy.
Post częściowy. Biblia mówi: „Ja, Daniel, czyniłem pokutę przez trzy tygodnie. Nie brałem do ust żadnych smakowitszych potraw — ani mięsa, ani wina nie tknęły moje usta; nie namaszczałem też swojego ciała, dopóki nie upłynęły owe trzy tygodnie”. Dn 10,2-3 (BWP). Ten post, być może ze względu na wiek Daniela, nie był postem całkowitym. Powstrzymywał się on od pewnych pokarmów i napojów oraz trwał „całe trzy tygodnie w smutku”, wtedy „zostało objawione słowo, słowo niezawodne: wielka wojna”. Dn 10,2-1 (BT).
Szczególnie pouczający dla nas jest post Pana Jezusa. Biblia mówi: „Duch wyprowadził Jezusa na pustynię, aby był kuszony przez diabła. A gdy przepościł czterdzieści dni i czterdzieści nocy, odczuł w końcu głód. Wtedy przystąpił kusiciel i rzekł do Niego: Jeśli jesteś Synem Bożym, powiedz, żeby te kamienie stały się chlebem”. Mt 4,1-3 (BT). Pokusa dotyczyła zaspokojenia biologicznej potrzeby. Następnie: „Wziął Go diabeł do Miasta Świętego, postawił na narożniku świątyni i rzekł Mu: Jeśli jesteś Synem Bożym, rzuć się w dół, jest przecież napisane: Aniołom swoim rozkaże o tobie, a na rękach nosić cię będą, byś przypadkiem nie uraził swej nogi o kamień”. Mt 4,5.6 (BT). Pokusa ta związana była z zaspokojeniem potrzeby bezpieczeństwa, uznania i znaczenia wśród ludzi. Na końcu: „Wziął Go diabeł na bardzo wysoką górę, pokazał Mu wszystkie królestwa świata oraz ich przepych i rzekł do Niego: Dam Ci to wszystko, jeśli upadniesz i oddasz mi pokłon”. Mt 4,8-9 (BT). Natomiast ta pokusa dotyczyła władzy oraz chęci posiadania, a realizowana jest po zaspokojeniu wcześniej wymienionych potrzeb. Skuteczną „bronią” Jezusa były słowa: „Napisane jest...”. W całym tym zajściu widzimy, jak Zbawiciel obnażył schemat działania diabła, który funkcjonuje i dziś, pokazał też, jak dać skuteczny odpór kusicielowi.
Podsumowanie. Trudno jest się oprzeć szatanowi, przebiegłemu znawcy ludzkich charakterów. On nie przestanie zwodzić. Kiedy więc zawodzą wszelkie ludzkie środki, kiedy wszelkie problemy przerastają nasze możliwości, kiedy pragniemy wzmocnić relacje z Panem Bogiem, wtedy sięgnijmy po biblijną radę: oddanie się Stwórcy w poście i skrusze. Biblia mówi: „Przeto i teraz jeszcze – wyrocznia Pana: Nawróćcie się do Mnie całym swym sercem, przez post i płacz, i lament”. Jl 2,12 (BT).