Dekalog

Dokładna treść Dekalogu według Biblii Tysiąclecia została podana na stronie „Biblia mówi” w opracowaniu „Dziesięć przykazań”. Poniższe rozważanie poświęcone jest ogólnej istocie i charakterystyce prawa Bożego.

Biblia mówi o Bogu jako o wielkim Prawodawcy: „Jeden Prawodawca i Sędzia, w którego mocy jest zbawić lub potępić”. Jk 4,12 BT. To Prawodawca ustanawia prawa, w tym Dekalog, który jest źródłem porządku moralnego.

Dekalog reguluje najbardziej elementarne powinności człowieka wobec Boga i wobec bliźniego. Na górze Synaj Bóg wypisał na kamieniu Swoje prawa, bo jak skała są one niezmienne i wieczne! Biblia mówi: „Mojżesz zaś zszedł z góry z dwiema tablicami Świadectwa w swym ręku, a tablice były zapisane na obu stronach, zapisane na jednej i na drugiej stronie. Tablice te były dziełem Bożym, a pismo na nich było pismem Boga, wyrytym na tablicach”. Wj 32,15-16 BT.

Od zarania dziejów ludzkich znane było pojęcie przestępstwa/grzechu – dowodzi to istnienia już wówczas normy określającej grzech. Pierwszym przestępcą prawa był Adam, do którego Bóg rzekł: „Ponieważ posłuchałeś swej żony...”. Rdz 3,17 BT, a nie Jego, spotka cię kara. Podobnie rzecz się miała z Kainem – pierwszym mordercą, do którego Bóg powiedział: „Tułaczem i zbiegiem będziesz na ziemi!”. Rdz 4,12 BT. Czy sprawiedliwy Bóg mógłby ukarać kogoś nieświadomego swojego grzechu?

Prawo Boże znane było np. Abrahamowi, gdyż sam Pan to potwierdził: „Abraham był mi posłuszny – przestrzegał tego, co mu poleciłem: moich nakazów, praw i pouczeń”. Rdz 26,5 BT. Prawo to znali Izraelici, zanim przybyli do góry Synaj. Biblia mówi: „Pan powiedział wówczas do Mojżesza: Oto ześlę wam chleb z nieba…, w dniu szóstym zrobią zapas tego, co przyniosą, a będzie to podwójna ilość tego, co będą zbierać codziennie. Przez sześć dni możecie zbierać, jednak w dniu siódmym jest szabat i nie będzie nic tego dnia”. Wj 16,4.5.26 BT. Nie jest zatem prawdą, że Dekalog obowiązywał jedynie Żydów i wyłącznie im został dany na górze Synaj.

Komu zatem potrzebne są przykazania Boże? Każdemu człowiekowi. Inna sprawa, czy każdy zechce się do nich stosować. Biblia mówi: „Synu mój! Nie zapominaj mojej nauki, a twoje serce niech przestrzega moich przykazań, bo one przedłużą ci dni i lata życia oraz zapewnią ci pokój. Niech cię nie opuszcza łaska i prawda…”. Prz 3,1–3 BW, a także: „Niech ta Księga Prawa będzie zawsze na twych ustach: rozważaj ją w dzień i w nocy, abyś ściśle spełniał wszystko, co w niej jest napisane, bo tylko wtedy powiedzie ci się i okaże się twoja roztropność”. Joz 1,8 BT.

Jak scharakteryzowane są przykazania Boże? Dekalog jest odbiciem charakteru Bożego. Oto kilka najważniejszych cech tego prawa:

1. Świętość. Ponieważ święty jest Bóg („Ja jestem święty, Pan, Bóg wasz!”. Kpł 19,2 BT), święte jest też Jego prawo. Biblia mówi: „Prawo samo jest bezsprzecznie święte; święte, sprawiedliwe i dobre jest też przykazanie”. Rz 7,12 BT.

2. Sprawiedliwość. Bóg jest sprawiedliwy („O Panie, Boże Izraelski! sprawiedliwyś ty”. Ezd 9,15 BG), sprawiedliwe jest również prawo. Biblia mówi: „… wszystkie przykazania twoje są sprawiedliwe”. Ps 119,172 BG.

3. Doskonałość. Stwórca jest doskonały („doskonały jest Ojciec wasz niebieski”. Mt 5,48 BT), takie też jest Jego prawo. Biblia mówi: „Zakon Pana jest doskonały…”. Ps 19,8 BT.

4. Dobroć. Dobry jest Bóg („Nikt nie jest dobry, tylko sam Bóg”. Mk 10,18 BT), takie samo jest prawo! Biblia mówi: „Przykazanie jest święte, sprawiedliwe i dobre”. Rz 7,12 UBG oraz „Wiemy zaś, że Prawo jest dobre”. 1 Tm 1,8 BT.

5. Prawda. Bóg jest Bogiem prawdy („On strzeże ścieżek prawości”. Prz 2,8 BT), również Jego prawo jest prawdą. Biblia mówi: „zakon Twój prawda”. Ps 119, 142 BG.

6. Wieczność. Wieczny jest Bóg („Pan – to Bóg wieczny”. Iz 40,28 BT), wieczne jest także Jego prawo. Biblia mówi, że „przykazania Jego są utwierdzone na wieki wieczne”. Ps 111,7 BG.

7. Nieodmienność. Nieodmiennym jest Bóg („Ja, Pan, nie odmieniam się”. Ml 3,6 BT), Jego prawo jest również niezmienne. Biblia mówi: „nieodmienne są wszystkie przykazania Jego”. Ps 111,7 BG.

Ilu przykazań należy przestrzegać? Biblia mówi: „Wtedy nie doznam wstydu, gdy będę zważał na wszystkie przykazania twoje”. Ps 119,6 BW. „Ktokolwiek bowiem zachowa cały zakon, a uchybi w jednym, stanie się winnym wszystkiego. Bo Ten, który powiedział: Nie cudzołóż, powiedział też: Nie zabijaj; jeżeli więc nie cudzołożysz, ale zabijasz, jesteś przestępcą zakonu”. Jk 2,10-11 BW. „Lepiej bowiem byłoby im nie znać drogi sprawiedliwości, aniżeli poznawszy ją odwrócić się od podanego im świętego przykazania”. 2 P 2,21 BT.

Jaki jest związek między łaską a Dekalogiem? Przykazania stają się nam niezbędne do przedstawienia naszego grzesznego stanu i zwrócenia uwagi na potrzebę Zbawiciela. Biblia mówi: „Cóż więc powiemy? Że zakon to grzech? Przenigdy! Przecież nie poznałbym grzechu, gdyby nie zakon”. Rz 7,7 BW. Człowiek zostaje zbawiony przez łaskę, a nie przez przestrzeganie prawa. Z drugiej strony – nikt nie zostanie zbawiony, jeśli świadomie będzie łamał Boże prawo, zasłaniając się łaską i nie chcąc zmienić swego postępowania, „Albowiem łaską zbawieni jesteście przez wiarę, i to nie z was: Boży to dar; Nie z uczynków, aby się kto nie chlubił. Jego bowiem dziełem jesteśmy, stworzeni w Chrystusie Jezusie do dobrych uczynków, do których przeznaczył nas Bóg, abyśmy w nich chodzili”. Ef 2,8-10 BW.

Czy ktokolwiek ma prawo zmienić przykazania Boże? Biblia mówi: „Nie mniemajcie, że przyszedłem rozwiązać zakon albo proroków; nie przyszedłem rozwiązać, lecz wypełnić. Bo zaprawdę powiadam wam: Dopóki nie przeminie niebo i ziemia, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z zakonu, aż wszystko to się stanie”. Mt 5,17-18 BW.

Obok dziesięciorga przykazań Bożych występują w Biblii dwa szczególne przykazania: przykazanie miłości Boga i miłości bliźniego. Biblia mówi: „Będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem. To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie podobne jest do niego: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego. Na tych dwóch przykazaniach opiera się całe Prawo i Prorocy”. Mt 22, 37-40 BT.

Na podstawie powyższego fragmentu można by wysnuć wniosek, że przykazania miłości zastępują, a nawet znoszą Dekalog. Nic bardziej błędnego! Wszystkie przykazania są współzależne: z jednej strony – sam Dekalog wypływa z zasady miłości, a z drugiej – miłości tej przykazania nadają określony sens: „Nikomu nie bądźcie nic dłużni poza wzajemną miłością. Kto bowiem miłuje bliźniego, wypełnił Prawo. Albowiem przykazania: Nie cudzołóż, nie zabijaj, nie kradnij, nie pożądaj i wszystkie inne – streszczają się w tym nakazie: Miłuj bliźniego swego jak siebie samego! Miłość nie wyrządza zła bliźniemu. Przeto miłość jest doskonałym wypełnieniem Prawa”. Rz 13,8-10 BT. Kto gorliwie przestrzega Dekalogu, ten dowodzi prawdziwej miłości do Boga, „albowiem miłość względem Boga polega na spełnianiu Jego przykazań, a przykazania Jego nie są ciężkie”. 1 J 5,3 BT.

Podsumowanie. W Dekalogu zawarta jest wola Boża. Jego wolą, zawartą w czterech pierwszych przykazaniach, jest wiara w to, że: „Dla nas istnieje tylko jeden Bóg, Ojciec... oraz jeden Pan, Jezus Chrystus...”. 1 Kor 8,6 BT; że mamy pamiętać o sobocie – świętym dniu, ponieważ „gdy Bóg ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował, odpoczął dnia siódmego po całym swym trudzie, jaki podjął. Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień i uczynił go świętym...”. Rdz 2,2-3 BT, a w związku z tym mamy uznać Jezusa naszym Panem, bo On jest też „panem sabatu”. Mt 12,8 BW. Powinniśmy również szanować bliźniego, przestrzegając sześciu ostatnich przykazań Dekalogu, „Taka bowiem jest wola Boża, którą objawiono nam od początku, abyśmy się wzajemnie miłowali”. 1 J 3,11 BT. Biblia zatem radzi: „Baczcie więc pilnie, jak postępujecie, nie jako niemądrzy, ale jako mądrzy. Nie bądźcie przeto nierozsądni, lecz usiłujcie zrozumieć, co jest wolą Pana”. Ef 5,15.17 BT.